Werknemers zonder papieren: een rechtengids
Werken zonder wettig verblijf, wat betekent dat?
Werknemers, werkgevers en zelfstandigen
Een werknemer is iemand die werkt voor een baas. Een ander woord voor een baas is werkgever. Een zelfstandige is iemand die voor zichzelf werkt en is dus zijn eigen baas.
De rechten die in deze gids staan, gelden alleen maar voor werknemers. Wie voor zichzelf werkt, dus als zelfstandige, kan geen rechten opeisen zoals een minimumloon of een vergoeding voor een arbeidsongeval. Bovendien is een zelfstandige zelf verantwoordelijk voor het betalen van sociale zekerheidsbijdragen en belastingen, en ook zelf strafbaar bij zwartwerk en clandestien werk.
Als je werkgever aan jou voorstelt om als zelfstandige te werken: ga daar niet op in. Wie actieve vennoot is en aandelen koopt van een bedrijf, is een zelfstandige. Als je werkgever dan je rechten niet respecteert, is het veel moeilijker om daar iets aan te doen. als je geen wettig verblijf hebt, word je alleen maar kwetsbaarder.
OR.C.A. heeft een brochure over zelfstandig zijn zonder papieren. Je vindt ze terug op de website of via info@orcasite.be.
De huidige wetgeving laat niet toe dat je verblijf geregulariseerd wordt op basis van werk, niet als werknemer en ook niet als zelfstandige. Als je werkgever belooft dat hij papieren voor je zal regelen als je voor hem werkt dan vertelt hij een leugen. Twijfel je toch, vraag dan aan een gespecialiseerde dienst of datgene wat de werkgever zegt klopt. (zie adreslijst)
‘Wit’ en ‘zwart’ werken.
Elke werkgever moet aan de overheid aangeven wie er voor hem werkt en hoeveel hij daarvoor betaalt. De mensen die voor hem werken betalen dan automatisch belastingen en sociale zekerheidsbijdragen van hun loon (zie uitleg over bruto- en nettoloon). Daarnaast moet de werkgever zelf nog een extra bedrag betalen aan de overheid. Als jouw baas dat allemaal doet dan ben jij aan het witwerken.
Wie wit werkt, kan zich aansluiten bij een ziekenfonds, waardoor je medische kosten voor een groot deel terugbetaald worden. Als je om één of andere reden niet kan werken of met pensioen gaat, krijg je een uitkering. Dat gebeurt met het geld dat je aan de sociale zekerheid betaalt, het wordt dus gebruikt als een soort verzekering voor al wie het moeilijk heeft.
‘Zwartwerk’ is werk dat de werkgever niet aangeeft bij de overheid. Je baas riskeert daar een grote boete voor. De werknemer krijgt geen recht op bv. pensioen of ziekteverzekering. Als werknemer zal je niet gestraft worden voor het zwartwerk. Bij een controle op de werkvloer loop je het risico om terecht te komen in een gesloten centrum en van het Belgische grondgebied verwijderd te worden. Als je uitkeringen ontving dan kan je wel verplicht worden om ze terug te betalen.
‘Clandestien’ of ‘zonder papieren’ werken.
Als je geen Belg bent dan moet je een speciale toelating krijgen om te werken. Sommige buitenlanders hebben zo’n toelating niet nodig. Al de anderen – en zeker als je van een land komt buiten de Europese Unie – moeten een arbeidskaart hebben. Wie geen verblijfsvergunning heeft, kan geen arbeidskaart krijgen. Als je werkt zonder toelating werk je ‘illegaal’ of ‘zonder wettig verblijf’. Je baas kan daarvoor gestraft worden. Clandestien werk wordt door de baas bijna nooit aangegeven bij de overheid. Als je zonder wettig verblijf toch werkt, dan werk je dus waarschijnlijk ook zwart. Clandestien werken is werken in België zonder de toelating om in België te werken.
Soms wordt het feit dat je als zelfstandige of werknemer werkt – ook al heb je geen wettig verblijf toch aangegeven bij de sociale zekerheid. Dat gebeurt zowel bij zelfstandigen als bij werknemers. In dat geval heb je wel recht op kinderbijslag, aansluiting bij een ziekenfonds en zelfs pensioen. Je kan geen werkloosheidsuitkeringen krijgen en zolang je geen verblijfsvergunning hebt, kan je bij een controle nog altijd het land uitgewezen worden. Je werkt in dat geval wit, maar nog steeds clandestien.
Reacties
Volgende hoofdstuk:
Wat zegt de wet over je werkgever?
